احساس راه رفتن یا خزیدن حشره بر روی پوست یا زیر پوست یک احساس بسیار شایع است که به آن فورمیکاسیون (Formication) می گویند. این نام برگرفته از کلمه لاتین فورمیکا به معنی مورچه است که برای بیشتر مردم نزدیک‌ترین توصیف به آنچه احساس می‌کنند است. فورمیکاسیون در واقع نوعی پارستزی یا اختلال احساس لامسه، مثل مورمور شدن، است. به‌طور کلی پارستزی به هر نوع پیام مربوط به حس لامسه گفته می‌شود که هیچ علت فیزیکی ندارد. پارستزی انواع مختلفی دارد و می‌تواند به‌صورت سوزش، مورمور شدن، بی‌حسی یا فورمیکاسیون ... بروز پیدا کند.
فورمیکاسیون می‌تواند نشانه اختلالات و مشکلات پزشکی مختلف باشد. از آن جا که فورمیکاسیون یکی از نشانه‌های بیماری
پارکینسون و فیبرومیلاژیا هم هست، بهتر است با این نشانه و انواع آن بیشتر آشنا شد.
علائم فورمیکاسیون چیست؟
اصلی‌ترین نشانه فورمیکاسیون همان طور که پیش‌تر گفتیم، ایجاد احساس راه رفتن یا خزیدن حشره بر روی پوست یا زیر آن است. این احساس همچنین ممکن است همراه با خارش باشد که موجب می‌شود شما دائماً به خاراندن پوست آن منطقه تمایل داشته باشید، حتی اگر هیچ عامل واقعی و خارجی باعث تحریک و خارش پوست نشده باشد.
شاید خارش پوست چندان مهم به نظر نرسد ولی در حقیقت خاراندن مداوم می‌تواند باعث آسیب دیدن پوست و زخم شود. زخم‌هایی که مرتباً به دلیل خارش مجدد باز شده و مسیر خوبی برای ورود میکروب‌ها ایجاد می‌کند.
فورمیکاسیون می‌تواند هم زمان با علائم دیگر اتفاق افتد. بسته به علت اصلی ایجاد خارش علائم جانبی دیگر می‌توانند شامل این موارد باشد:
-
بروز درد در نواحی مختلف بدن
-
احساس خستگی
-
احساس گرفتگی عضلات
-
عدم تمرکز
-
لرزش دست‌ها، انگشت‌ها یا رعشه
-
احساس افسردگی
-
احساس عصبانیت یا پریشانی و آشفتگی
برخی بیماری‌هایی که می‌توانند موجب فورمیکاسیون شوند شامل:
-
اضطراب
-
فیبرومیلاژیا
-
پارکینسون
-
نوروپاتی دیابتی
-
زونا
-
لایم
-
سرطان پوست
-
و یائسگی
می‌شود. در اغلب موارد فورمیکاسیون شب‌ها اتفاق می‌افتد. همچنین افرادی که دارو مصرف می‌کنند ممکن است فورمیکاسیون را به‌عنوان یکی از عوارض جانبی داروها تجربه کنند که در این صورت پس از قطع مصرف دارو، فورمیکاسیون نیز به پایان می‌رسد. رایج‌ترین داروها و مواد شیمیایی که باعث فورمیکاسیون می‌شوند
-
اسزوپیکلون برای درمان بی‌خوابی
-
متیل فنیدات برای درمان اختلال بیش فعالی و نقص توجه
-
بوپروپیون برای درمان افسردگی و ترک اعتیاد به سیگار
-
کوکائین
-
اکستازی
-
و مت آمفتامین یا همان شیشه
هستند. همچنین گاهی ترک الکل می‌تواند باعث جنون الکلی شده و با فورمیکاسیون همراه باشد.
تشخیص فورمیکاسیون توسط پزشک
پزشک هنگام معاینه به علائم و سوابق بیمار توجه می‌کند و بر اساس بررسی‌های خود آن چه توسط بیمار توصیف شده است را ممکن است فورمیکاسیون تشخیص دهد. به‌طور معمول پزشک در مورد علائم دیگر همراه با فورمیکاسیون، ساعت بروز فورمیکاسیون و شدت گرفتن آن، داروهایی که بیمار مصرف می‌کند و وجود هر گونه الگو میان ساعت مصرف دارو و زمان فورمیکاسیون و استفاده از مواد روان گردان از بیمار سؤال می‌پرسد. علائم فورمیکاسیون شباهت زیادی به بیماری گال یا جرب دارد که به دلیل فعالیت مایت ها بر سطح پوست، سوراخ کردن آن و تخم گذاری در آن ایجاد می‌شود. به همین دلیل مهم است که مشخص شود آیا علائم مربوط به فعالیت واقعی حشرات هستند یا ناشی از مشکلات و اختلالات دیگر.
درمان فورمیکاسیون
درمان فورمیکاسیون کاملاً وابسته به علت بروز آن است. به‌طور مثال در صورتی که فورمیکاسیون ناشی از بیماری پارکینسون، فیبرومیلاژیا یا دیابت باشد ممکن است درمان طولانی مدت برای کاهش و کنترل این عارضه لازم باشد. در مورد سرطان پوست، انجام رادیوتراپی می‌تواند در کاهش فورمیکاسیون پوست مؤثر باشد. در برخی موارد هم آنتی‌هیستامین‌هایی (ضد حساسیت) مثل سیتریزیون یا دفین هیدرامین می‌توانند در کاهش فورمیکاسیون مؤثر باشند. این داروها باید بلافاصله پس از شروع حس فورمیکاسیون مصرف شوند. در صورتی که فورمیکاسیون خود ناشی از مصرف داروها باشد، قطع مصرف یا تعویض دارو می‌تواند راه حل مؤثر باشد که البته باید حتماً پس از مشورت با پزشک انجام شود.
کسانی که دوره ترک اعتیاد به مشروبات الکلی یا مواد مخدر را طی می‌کنند می‌توانند با استفاده از درمان‌ها و خدماتی که گروه‌های ترک اعتیاد ارائه می‌دهند، با این مشکل مقابله کنند.
عوارض احتمالی عدم درمان فورمیکاسیون
از آن جا که فورمیکاسیون خود می‌تواند نتیجه بیماری یا اختلالات دیگر باشد، عدم درمان آن و مشکلی که باعث ایجاد آن شده ممکن است به‌سلامت آسیب جدی وارد کند. بنابراین عدم درمان فورمیکاسیون می‌تواند مشکلاتی مانند:
-
ترمیم کند زخم‌ها و آسیب‌ها
-
از دست رفتن حس لامسه
-
زخم و ورم چرکی
-
مننژیت
-
بیماری قلبی
-
بیماری کلیوی
-
و سکته
را به همراه داشته باشد.
زخم شدن پوست و عفونت از شایع‌ترین عوارض فورمیکاسیون هستند که می‌تواند منجر به:
-
ترشحات چرکین زخم
-
خون ریزی شدید و ادامه دار
-
تب
-
قفل شدن فک
-
قانقاریا
-
و مسمومیت عفونی
شود. فورمیکاسیون ایجاد شده به دلیل مصرف مواد روان گردان مانند اکستازی می‌تواند باعث اختلال توهم ابتلا به انگل شود که هیچ مبنی خارجی ندارد.
منبع: healthline.com