در بسیاری از بیماری‌ها، فرد بیمار اشتهایش را از دست می‌دهد که در واقع واکنش طبیعی بدن نسبت به بیماری است. در این مطلب به این مسئله مهم خواهیم پرداخت که آیا روزه داری و رژیم‌های فستنیگ به‌واقع به بهبود سریع‌تر بدن هنگام ابتلا به بیماری‌های ویروسی و باکتریایی کمک می‌کنند یا خیر؟ همچنین در ادامه نگاهی به مزایا و معایب روزه داری بر تقویت سیستم ایمنی بدن و بهبود بیماری خواهیم داشت.
آیا روزه داری به بهبود بیماری کمک می‌کند؟
مطالعات زیادی در مورد روزه داری و تأثیر آن بر افراد بیمار انجام نشده است. ولی با تکیه بر مطالعات مشابه که بر روی حیوانات انجام شده است، می‌توان نتایج احتمالی روزه بر بدن انسان را تخمین زد. مطالعات انجام شده بر روی حیوانات نشان می‌دهد که روزه داری می‌تواند به مبارزه با عفونت‌های باکتریایی به بدن کمک کند. از آن جا که باکتری‌ها از گلوکز یا در واقع همان قند موجود در بدن ما استفاده می‌کنند، روزه داری می‌تواند به کاهش عفونت‌های باکتریایی کمک کند.
در یکی از مطالعات بلند مدت انجام شده که 404 بیمار مورد بررسی قرار گرفتند، مشخص شد 341 نفر از آن‌ها افرادی که دارای بیماری‌ها و مشکلات زمینه‌ای بودند، با رژیم فستینگ آب سبزی‌ها و سوپ به مدت 4 تا 21 روز، وضعیت بهتری را تجربه کرده‌اند. این افراد در طول روز تنها 200 تا 250 کالری دریافت می‌کردند.
فواید فستینگ
محققین بر این باورند که رژیم‌های فستینگ می‌تواند برای سلامت مفید باشد و به عملکرد و تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کند که علت آن به نبود گلوکز در خون باز می‌گردد. زمانی که بدن انرژی ذخیره شده به شکل گلوکز در اختیار ندارد، شروع به استفاده از منابع چربی و آمینواسیدها می‌کند. استفاده از این ذخایر چربی باعث می‌شود بدن کتون های بیشتری تولید کند. از طرفی می‌دانیم که کتون های خاصی در بدن، مثل بتا هیدروکسی بوتیرات می‌توانند به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کنند. تحقیقات دیگری که در این زمینه انجام شده است نشان می‌دهد که رژیم‌های فستینگ حتی می‌تواند به تولید سلول‌های ایمنی هم کمک کند.
روزه داری اسلامی هم نوعی از رژیم‌های فستینگ متناوب (روزه داری متناوب) محسوب می‌شود که در آن فرد تنها در ساعات مشخصی از روز اجازه غذا خوردن دارد. برخی از محققین بر این باورند که فیزیولوژی بدن ما در حقیقت مطابق با شرایط فستینگ متناوب طراحی شده است. این سیستم حاصل تغییر و تحولات بدن ما برای سازگاری با محیط و شرایط است که می‌تواند عملکردهای خاصی در سلول‌ها را فعال کرده و به‌طور کلی به‌سلامت بیشتر بدن کمک کند.
با این وجود، باید گفت که هنوز محققین به‌طور دقیق از نحوه پاسخ بدن به رژیم‌های فستینگ و تأثیرات احتمالی آن بر روی سیستم ایمنی، اطلاع ندارند.
رژیم‌های فستینگ و روزه داری هنگام بیماری
مطالعه‌ای که سال 2016 بر روی موش‌ها انجام شد نشان داد تأثیر گلوکز بر روی عفونت‌های باکتریایی و ویروسی کاملاً متفاوت است. گلوکز در موش‌هایی که دچار عفونت باکتریایی بودند اثر منفی داشت. این در حالی است که موش‌هایی که به عفونت ویروسی مبتلا بودند، عملکرد بهتری با سطح بالاتر گلوکز از خود نشان دادند. از آن جا که سرما خوردگی، آنفلوانزا و بیماری‌های مشابه مثل کووید-19 همگی ویروسی هستند، می‌توان گفت که دسترسی بدن به گلوکز می‌تواند به بهبود سریع‌تر کمک کند. یعنی در یک عبارت خلاصه می‌توان گفت راه مبارزه با باکتری گرسنگی، و راه مقابله با
ویروس تغذیه مناسب است.
رژیم غذایی مناسب هنگام بیماری
حتی هنگام بیماری هم می‌توان از برخی از انواع رژیم‌های غذایی و فستینگ برای بهبود بیماری استفاده کرد. زمانی که در مورد رژیم‌های فستینگ و روزه داری صحبت می‌کنیم، منظورمان توقف کامل خورد و خوراک نیست. روزه داری می‌تواند در سطوح مختلف انجام شود. مثلاً فرد می‌تواند تنها در ساعات مشخصی از روز غذا بخورد (مثل روزه داری اسلامی)، خورد و خوراک او محدود به آب میوه و سوپ آبکی باشد یا آن که صرفاً مقدار کالری دریافتی روزانه به میزان مشخصی کاهش پیدا کند.
ولی صرف نظر از نوع بیماری و نوع رژیم غذایی، یک مسئله در هر حال باید رعایت شود و آن نوشیدن آب کافی در طول روز و انجام مراقبت‌های لازم است. کسانی که بیماری‌های مزمن دارند یا دارو مصرف می‌کنند طبیعتاً باید پیش از آن هر نوع روزه داری را آغاز کنند، باید با
پزشک مشورت کنند. به‌طور کلی اگر روزه داری و رژیم غذایی تحت نظر پزشک انجام شود، بسیار مفیدتر و مطمئن‌تر خواهد بود.
روزه داری و رژیم فستینگ چه عوارض جانبی می‌تواند داشته باشد؟
تحقیقات نشان می‌دهد که روزه داری می‌تواند باعث دردهای عضلانی، اختلال خواب، سر درد، خستگی و البته گرسنگی شود. معمولاً این علائم (
مشکلات رایج روزه داری) در روزهای ابتدایی شروع روزه داری بروز پیدا می‌کنند و بعد کاهش پیدا کرده یا متوقف می‌شوند. در صورتی که این علائم برطرف نشده و تشدید شد، توصیه می‌شود که فرد از ادامه این روند صرف نظر کند یا دست کم تحت نظر یک پزشک به آن ادامه دهد.
غذاهای مفید در رژیم‌های فستینگ و دوران روزه داری
-
برخی غذاها می‌توانند به تقویت سیستم ایمنی بدن و بهبود سریع‌تر بیماری کمک کنند که شامل:
-
سبزی‌ها و میوه‌های سرشار از آنتی‌اکسیدان
-
منابع پروبیوتیک مثل ماست، سرکه سیب، کِفیر و ...
-
سیر (به دلیل خواص ضد باکتریایی)
-
و غذاهایی که به از بین بردن التهاب کمک می‌کنند. مثل زنجبیل و زردچوبه
نوشیدنی‌های گرم و سوپ هم می‌توانند به بهبود عملکرد دستگاه گوارش کمک کنند. حتی اگر بیمار اشتهای خود را هم از دست داده است، به هر حال نوشیدن آب نباید کنار گذاشته شود.
چه افرادی می‌توانند روزه داری و رژیم فستینگ را انجام دهند؟
همان طور که گفتیم برخی از مطالعات اثرات مثبت فستینگ بر بیماری‌های باکتریایی را نشان داده‌اند. ولی در مورد عفونت‌های ویروسی نمی‌توان چنین نظری داد. در این موارد بهتر است فرد به‌خوبی بدن خود را تقویت کند تا سیستم ایمنی توان مقابله با ویروس‌های مهاجم را داشته باشد. بنابراین در حال حاضر که احتمال ابتلای همه ما به بیماری کرونا که یک بیماری ویروسی است، وجود دارد، ترجیح آن است که بدن از مواد مغذی و مورد نیازش محروم نماند. همچنین افرادی که بیماری‌های مزمن مثل دیابت دارند یا افرادی که به‌صورت معمول دارو مصرف می‌کنند، حتماً باید سلامت خود را در اولویت قرار دهند و در صورت اصرار به روزه داری، این کار را
تحت نظر پزشک انجام دهند.
بنابراین به‌طور کلی روزه داری و رژیم‌های غذایی فستنیگ در دوران شیوع کرونا، توصیه نمی‌شود. بهترین کار در این دوران تقویت سیستم ایمنی بدن با تغذیه مناسب، غذاهای غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها و پروبیوتیک هاست.