در چند هفته اخیر خبرهای مختلفی در مورد کشف و نهایی سازی واکسن ویروس کرونا منتشر شده است. اگرچه تعداد واکسن‌های ساخته شده یا در حال ساخت کم نیست ولی تنها 3 مورد از آن‌ها تا کنون توانسته‌اند مصونیت نسبی در برابر بیماری را به‌صورت قطعی و امکان استفاده از آن را در مقیاس‌های وسیع تائید کنند. تا پیش از کشف واکسن مهم‌ترین سؤال زمان کشف واکسن بود. اکنون سؤال مهم آن است که چه کشوری اولین واکسن را دریافت خواهد کرد و خریداران اولیه آن چه کسانی هستند؟
در حالی که دانشمندان سراسر دنیا در تلاش‌اند تا واکسن ویروس کرونا را سریع‌تر از دیگران تولید کرده یا آن را با هزینه یا فرآیند ساخت ساده‌تر تولید کنند، برخی در مورد ضرورت تولید این واکسن می‌پرسند. پاسخ ساده است. از زمان انتشار ویروس کرونا هنوز 1 سال نمی‌گذرد و تا این لحظه بر اساس آمار رسمی اعلام شده از سوی دولت‌ها، 60 میلیون نفر در سراسر جهان به کووید-19 مبتلا شده و نزدیک به 1 میلیون و 500 هزار نفر جان خود را از دست داده‌اند. با اتکا بر این آمار می‌توان گفت که ویروس کرونا همچنان نزدیک به 8 میلیارد نفر دیگر را برای آلوده کردن در اختیار دارد. یا به عبارتی می‌توان گفت جمعیت مبتلا نشده به کووید-19 تقریباً 133 برابر جمعیت مبتلا شده هستند و اگر دیر یا زود واکسنی برای کرونا کشف نشود، به‌احتمال زیاد آمار 1.5 میلیون کشته نیز در عدد 133 ضرب خواهد شد (200 میلیون نفر کشته). واکسن ویروس کرونا می‌تواند راه حل دائم برای خلاص شدن از دست این ویروس باشد. واکسن با ایجاد سپر دفاعی در بدن ما را در برابر ویروس کرونا ایمن می‌کند و حتی اگر نتواند جلوی ابتلا به بیماری را بگیرد، دست کم از شدت بیماری می‌کاهد.
واکسن‌های تائید شده تا این لحظه
واکسن دانشگاه آکسفورد
جدیدترین واکسن کشف شده واکسن دانشگاه آکسفورد است که نتایج آزمایش‌ها نشان می‌دهد این واکسن می‌تواند تا 70 درصد در برابر ویروس کرونا ایمنی ایجاد کند. داده‌های به دست آمده همچنین نشان می‌دهد که این واکسن توانایی قابل قبولی در ایجاد ایمنی در افراد مسن‌تر که گروه اصلی در معرض خطر هستند، ایجاد کند. همچنین داده‌ها نشان می‌دهد که این واکسن می‌تواند در آینده حتی تا 90 درصد در برابر کرونا ایمنی ایجاد کند. در حال حاضر انگلیس 100 میلیون دوز از این واکسن سفارش داده است که هر فرد برای ایمنی باید دو دز استفاده کند.
آزمایش بر روی داوطلبان که تعداد آن‌ها به 20 هزار نفر می‌رسد همچنان ادامه دارد و سازندگان واکسن امیدوارند هر چه زودتر اثر گذاری این واکسن را افزایش دهند. نکته مهم در مورد این واکسن ساده‌تر بودن روش انتقال آن است. این واکسن به شرایط خاصی برای نگهداری نیاز ندارد و فقط کافی است در دمای سرد (مانند یخچال) نگهداری شود. این واکسن از نسخه ضعیف‌تر یکی از ویروس‌های سرما خوردگی به دست آمده از شامپانزه‌ها، ساخته شده است.
فایزر – بیون تک
اولین خبر مربوط به کشف واکسن کرونا مربوط به همین شرکت بود. شرکت فایزر از ایمنی 90 درصدی واکسن خود صحبت کرد و برای اولین بار پس از ماه‌ها، پایان یافتن دوران کرونا را برای بسیاری باور پذیر ساخت. نتایج آزمایشانی که بر روی 43 هزار نفر انجام شد نشان می‌دهد این واکسن هیچ گونه مشکلی در بدن ایجاد نمی‌کند. این واکسن که به کمک RNA ویروس کرونا تهیه شده است باید در دمایی نزدیک به 70 درجه زیر صفر نگه داشته شود. دانشمندان برای تهیه این واکسن از بخش کوچکی از کدهای ژنتیکی ویروس کرونا استفاده کردند. در واقع با تزریق واکسن به بدن، بخشی از ویروس به‌عنوان یک عضو خارجی به سیستم ایمنی معرفی شده که باعث ایجاد پادتن و ایمنی در بدن می‌شود.
مدرنا
شرکت مدرنا مدت کوتاهی پس از اعلام رسمی شرکت فایزر، واکسن خود را معرفی کرد. مدرنا از روشی مشابه شرکت فایزر برای تولید واکسن استفاده کرده و مدعی است واکسنش تا 94.5 درصد ایمنی ایجاد می‌کند. این واکسن در دو مرحله بافاصله زمانی 4 هفته به بدن تزریق می‌شود. واکسن شرکت مدرنا تا کنون بر روی 30 هزار نفر آزمایش شده است که نیمی از این افراد دارو نما دریافت کرده بودند. ذخیره سازی واکسن مدرنا به نسبت واکسن فایزر ساده‌تر است و تنها لازم است دمای آن در حد 20 درجه زیر صفر نگه داشته شود. در این شرایط واکسن می‌تواند تا 6 ماه مؤثر باشد.
واکسن‌های دیگر
به غیر از این سه واکسن که به مرحله نهایی رسیده‌اند، شرکت‌های دیگر همچنان برای تولید واکسن مشغول به کارند و انتظار می‌رود در هفته‌های آینده چندین واکسن دیگر نیز برای این ویروس معرفی شود. داده‌های واکسن روسی اسپوتنیک وی که از نظر عملکرد شباهت زیادی به واکسن آکسفورد دارد به نظر می‌رسد تا 92 درصد مؤثر باشد. شرکت جانسون و جانسون نیز هم اکنون مشغول آزمایش واکسن خود بر روی 6 هزار نفر از مجموع 30 هزار داوطلب خود است. واکسن خبر ساز دیگری که پیشرفت خوبی داشته محصول مشترک موسسه محصولات بیولوژیکی ووهان و سینوفارم در چین است که آخرین مراحل آزمایش را پشت سر می‌گذارد.
کدام کشور اولین واکسن را به دست مردم خود می‌رساند؟
اولین استفاده گسترده از واکسن کاملاً وابسته به میزان انتشار ویروس در کشورهای مختلف، هزینه‌ای که دولت‌ها حاضر به تقبل هستند و البته محل تولید انبوه اولین واکسن خواهد بود. بنابراین مردم کشورهای انگلیس، آمریکا، چین، روسیه و آلمان احتمالاً اولین کشورهایی هستند که به واکسن دسترسی پیدا می‌کنند. ولی پیش از استفاده گسترده از هر واکسن، ابتدا باید ایمنی کاملاً آن برای همه افراد اطمینان پیدا کرد و سازمان‌های نظارتی روش تولید و اثر گذاری و ایمنی آن را به‌طور کامل تائید کنند. پس از طی این مراحل، چالش اصلی تولید کنندگان واکسن، تولید میلیون‌ها و میلیاردها دوز از واکسن خواهد بود که به‌سادگی ممکن نخواهد شد و همین مسئله احتمالاً عامل اصلی روند نسبتاً کند ایمنی به‌خصوص در کشورهای غیر پیشرفته خواهد بود. ولی از آن جا که گفته می‌شود حداقل 60 تا 70 درصد مردم کره زمین باید نسبت به این ویروس ایمنی داشته باشند تا زنجیره انتشار ویروس گسسته شود، به هر حال تولید و توزیع واکسن در مقیاس جهانی (همه کشورها) ناگزیر خواهد بود.
برخی همچنان نسبت به میزان ایمنی سالمندان پس از دریافت واکسن نگران هستند. این نگرانی از آن جا نشاءت می‌گیرد که طبق داده‌ها و تحقیقات قبلی می‌دانیم به‌طور کلی واکسن‌ها اثر گذاری کمتری بر روی افراد سالمند دارند چرا که سیستم ایمنی بدن آن‌ها پیر شده و توان پاسخ دهی مناسبی در برابر واکسن‌ها و مقابله با بیماری‌ها را ندارد. خوشبختانه داده‌های به دست آمده از آزمایش واکسن کرونا نشان می‌دهد این مسئله در مورد کرونا صادق نیست، و افراد سالخورده می‌توانند به کمک دزهای بیشتر و تقویت سیستم ایمنی، مانند دیگران در برابر کرونا ایمن شوند.
منبع: bbc.com