آنارکسیا یا آنورکسیا (anorexia) که در فارسی با نام اختلال کم اشتهایی عصبی شناخته میشود، نوعی اختلال در تغذیه است که در آن فرد بیمار بهشدت نسبت به افزایش وزن و غذایی که میخورد حساس است. بیمار مبتلا به کم اشتهایی عصبی بهشدت از چاق شدن و خوردن غذا میترسد. معمولاً فرد بیمار تلاش میکند با رژیمهای سخت و سفت وزنش را کاهش دهد. انواع دیگر اختلال تغذیه هم وجود دارد که درست در نقطه مقابل آن هستند مثل پر خوری عصبی. در این جا سعی میکنیم توضیحات کامل از این بیماری و روشهای درمان ارائه کنیم.
مبتلا به کم اشتهایی عصبی (آنورکسیا) چه وضعیتی دارد؟
شاید بسیاری از مردم تصور کنند کاهش وزن برای همه یک موفقیت است و در کل برداشت مثبتی از این تغییر داشته باشند در صورتی که چنین نیست. بیمار مبتلا به آنورکسیا علاوه بر اینکه در کاهش وزن زیاده روی میکند معمولاً از روشی درست و مناسبی هم استفاده نمیکند که در نتیجه در بسیاری از موارد باعث سوء تغذیه میشود. البته باید مشکلات روحی و روانی که همراه با این مشکل فرد را دائماً عذاب میدهد هم به آن اضافه کرد.
کم اشتهایی عصبی معمولاً همراه با مشکلات روحی و روانی عمیق در بیمار همراه است. بیشتر بیماران مبتلا به آنورکسیا در درون خود تلاش میکنند یک نوع ثبات و کنترل بر روی خود و محیط اطرافشان ایجاد کنند. یکی از فضاهایی که این میل شدید آنها اجازه بروز پیدا میکند غذا خوردن است. بیمار احساس میکند با کنترل کردن شدید غذا و رسیدن به شکل و اندام مورد نظرش، میتواند این نیاز احساسیاش را برطرف کند.
کم اشتهایی عصبی ولی مشکلات و اثرات مختلفی بر بدن میگذارد. از ضعف و تحلیل عضلات و استخوانها گرفته تا مشکلات قلبی و عروقی و نارسایی اعضا. بهعلاوه اینکه فرد مبتلا به آنورکسیا از نظر ذهنی و احساسی هم دائماً آزرده است و حتی افراد دیگر را هم ممکن است آزرده خاطر کند.
نشانههای کم اشتهایی عصبی
رفتار
افرادی که آنورکسیا دارند معمولاً بهشدت نسبت به وزن بدنشان حساس هستند تا جایی که به یک عقده یا تمایل شدید تبدیل میشود. مثلاً ممکن است ببینید فرد مبتلا به آنورکسیا دائماً در مورد غذا صحبت کند یا علاقه زیادی به عادتهای غذایی افراد دیگر نشان دهد. بسیاری از بیماران آنورکسیا از آشپزی لذت میبرند، دائماً در کتابهای و دستورالعملهای تهیه غذا میگردند، جذب تصاویر مختلف خوراکیها و غذا شده و یا وقت زیادی صرف تهیه کردن غذا برای بقیه میکنند. بهعلاوه بیماران آنورکسیا بهشدت روی کالری که مصرف میکنند حساس هستند و غالباً میبینید که حساب و کتاب بهشدت دقیقی از کالری مصرفیشان دارند. یا مثلاً ممکن است ببینید غذا و خوراکیها را در جاهای مختلف و غیرمعمول پنهان میکنند. برخی از بیماران غذا و خوراکیها را خرد و چند قسمت میکنند تا وانمود کنند غذای بیشتری خوردهاند و معمولاً بهطور کلی از اینکه جلوی دیگران غذا بخورند معذب هستند.
برای بیماران آنورکسیا غذا خوردن مفهومی کاملاً احساسی دارد و به افکار و احساسات آنها وابسته است. گاهی بیمار تا حدی پیش میرود که به این باور میرسد ارزش خودش بهعنوان یک انسان به وزنی و شکل بدنی است که دارند و احساس میکنند اگر لاغرتر باشند از سوی دیگران بهتر مورد پذیرش قرار میگیرند.
بیمار مبتلا به کم اشتهایی عصبی برای لاغر کردن خود راههای مختلفی دارد که برخی از آنها واقعاً آسیب زا هستند
استفراغ عمدی
بیمار ممکن است برای خلاص شدن از غذایی که خورده است و جذب نشدن کالری، تلاش کند غذایش را بالا بیاورد. معمولاً استفراغ عمدی چند نشانه دارد که میتوان با کمک آن این عادت را در بیماران تشخیص داد:
-
خرابی دندان: کسی که زیاد به استفراغ عمدی دست میزند احتمالاً نشانههای خرابی دندان را خواهد داشت. بهعلاوه دهان آنها هم در بسیاری از مواقع بوی بدی میدهد.
-
ترک کردن میز یا سفره غذا: بیمار ترجیح میدهد بعد از تمام شدن غذایش بهسرعت از سر میز یا سفره بلند شود.
-
سفت شدن پوست انگشتها: اگر دقت کنید، احتمالاً متوجه میشوید که پوست بند انگشتهای این افراد سفتتر و ضخیمتر است. علتش این است که بیمار مرتباً انگشتش را برای استفراغ عمدی در گلویش میبرد.
مصرف داروهای مسهل و مدر
یکی از راهکارهای دیگر این است که سعی میکنند غذایی که خوردهاند را با کمک داروهای مختلف بدون اینکه جذب شوند، از بدن دفع کنند. مثلاً ممکن است متوجه شوید که داروهای مدر زیادی میخورند. یا در موارد شدیدتر بیمار ممکن است داروهای مسهل استفاده کند تا معده و روده و دستگاه گوارشش را تخلیه کند.
هر چند که در واقعیت هیچ کدام از این روشها تأثیر زیادی بر روی مقدار کالری که از غذا دریافت میشود، ندارد.
اگر این علائم را دارید یا این علائم را در اطرافیانتان مشاهده میکنید، باید به یک متخصص تغذیه یا مشاور مراجعه کنید تا مشکل پیش از اینکه شدیدتر شود، درمان شود.
ولی لازم نیست بیش از حد نگران باشید. این اختلال کاملاً قابل درمان است و از طریق مشخص کردن برنامه غذایی و مشاوره و درمان رفتاری شناختی است.
منبع:
nutritionist-resource.org.uk